Różnice między Lękiem a Strachem – Jak Pomóc Dzieciom

W dzisiejszym zabieganym świecie, słowa “lęk” i “strach” są często używane zamiennie, choć mają istotne różnice w swoim znaczeniu. Dla wielu z nas, zarówno dorosłych, jak i dzieci, zrozumienie tych różnic może być kluczowe dla właściwego radzenia sobie z emocjami.

Jakie są różnice między lękiem a strachem?

Lęk to uczucie niepokoju, obawy lub niepewności związanej z przyszłością lub sytuacją, która może mieć miejsce. Jest to często reakcja na coś, co jest nieznane lub niepewne. Lęk może także prowadzić do objawów psychosomatycznych, takich jak przyspieszone bicie serca, napięcie mięśni czy uczucie niepokoju.

Strach zwykle jest natychmiastową reakcją na rzeczywiste zagrożenie, które jest obecne w danym momencie. To jest reakcja na coś, co jest bezpośrednio groźne lub przerażające, na przykład spotkanie dzikiego zwierzęcia lub sytuacja, w której nasze życie jest zagrożone. Strach może powodować podobne reakcje fizyczne jak lęk, ale zazwyczaj jest bardziej związany z natychmiastowym działaniem w obliczu niebezpieczeństwa, np. z ucieczką czy walką.

Główna różnica między lękiem a strachem polega na czasie i charakterze samej sytuacji. Lęk jest związany z niepewnością przyszłości, podczas gdy strach to natychmiastowa reakcja na obecne zagrożenie. Inną różnicą jest także fakt, że lęk może być mniej oczywisty i trudny do zidentyfikowania, podczas gdy strach jest często widoczny i zrozumiały dla otoczenia.

Dla rodziców zrozumienie tych różnic może pomóc w lepszym radzeniu sobie z własnymi emocjami i wsparciu dzieci w przezwyciężaniu swoich obaw. Podczas gdy strach wymaga natychmiastowej reakcji, lęk często wymaga bardziej skomplikowanego podejścia.

Działania, które pomogą w oswajaniu lęku

Coraz więcej dzieci zmaga się z nadmiernym lękiem, który może wpłynąć na ich rozwój i funkcjonowanie. Wczesna diagnoza i odpowiednie wsparcie są kluczowe, aby pomóc naszym pociechom radzić sobie z lękiem.

Lęki w dzieciństwie są naturalną częścią procesu rozwoju, jednak ich odpowiednie zrozumienie i zarządzanie jest kluczowe, aby pomóc dzieciom rosnąć i rozwijać się w zdrowy sposób.

Oswajanie dziecięcych lęków to ważny element w procesie rozwoju dziecka. Rodzice i opiekunowie mogą odegrać kluczową rolę w pomaganiu dzieciom radzić sobie z lękami. Pierwszym krokiem w oswajaniu dziecięcych lęków jest zrozumienie, że lęki są normalną częścią życia. Dzieci nie powinny być karane czy zawstydzane za to, że czują się przerażone lub zestresowane. Warto rozmawiać z dziećmi o ich lękach i słuchać ich obaw. Dzieci potrzebują wiedzieć, że ich uczucia są ważne i akceptowane. Czasem sama rozmowa o lękowych sytuacjach pozwala obniżyć napięcie emocjonalne.

Edukacja na temat lęków jest ważnym elementem zarówno dla rodziców, jak i dzieci. Dzieci powinny dowiedzieć się, że lęki są normalne, i że wiele innych dzieci też je doświadcza. Można użyć bajek terapeutycznych lub filmów, aby wyjaśnić dzieciom, czym jest lęk. Następnie staramy się znaleźć z dzieckiem skuteczny sposób radzenia sobie z nim.

Dzieci potrzebują poczucia bezpieczeństwa, aby skutecznie radzić sobie z lękami. Rodzice i opiekunowie powinni stworzyć dla dzieci bezpieczne środowisko, w którym mogą wyrażać swoje uczucia i obawy. Bezpieczne środowisko to nie tylko miejsce, w którym dziecko jest chronione przez dorosłego, ale także miejsce spokojne, pozwalające na wyciszenie i wsparcie w trudnej codzienności.

Nauczanie dzieci technik relaksacyjnych to sposób, który może pomóc uspokoić się w przyszłych trudnych sytuacjach. Dzięki nim dzieci mogą nauczyć się, jak skupić się na oddechu lub wizualizować przyjemne miejsca, aby zmniejszyć napięcie. Można skorzystać z metod mindfulness – czyli uważności. Oto jedno z nich: spróbujmy przekierować uwagę dziecka na odczuwanie rzeczywistości poprzez 5 zmysłów. Prosimy o znalezienie: 5 rzeczy, które można zobaczyć, 4 rzeczy, które można dotknąć, 3 rzeczy, które można usłyszeć, 2 rzeczy, które można powąchać i 1, którą można posmakować.

Możemy skorzystać z “magicznych mantr” lub “amuletu”. Mantry to krótkie afirmacje/zdania, które dodają odwagi i pewności siebie. Najlepiej stworzyć je razem z dzieckiem, np. “Jestem odważny i potrafię przekraczać swoje granice”, “Czuję się komfortowo i pewnie w swoim ciele”, “Każdego dnia staję się coraz bardziej pewny siebie i czuję mniejszy niepokój”, “Wiem, że nauczyciele i koledzy z grupy są przyjaźni”. Ważne, aby wyjaśnić dziecku, jak w realnym świecie wygląda spełnianie tych mantr, np. że gdy będzie potrzebował pomocy, zawsze może zgłosić się do dorosłego. Amuletem może być każdy mały przedmiot, zabawka, bransoletka, którą dziecko będzie mogło zabrać ze sobą w miejsce, w którym uaktywnia się lęk. Ma to być amulet dodający odwagi i pewności siebie, a odganiający strach i lęk. Dziecko może włożyć go do kieszeni i za każdym razem, gdy poczuje się niekomfortowo, będzie mogło dotknąć go i wzmocnić niezauważone przez innych wsparcie.

Starsze dzieci możemy zachęcić do zapisywania myśli związanych z lękową sytuacją, a następnie pogniecenia kartki i wyrzucenia jej do śmietnika. Ma to być metafora wyrzucania myśli z głowy. Kolejnym sposobem wartym uwagi jest zapisanie lęków dziecka na kartkach i “zamknięcie” ich w słoiku. Lęki zamknięte szczelnie w słoiku będą symbolizować odłączenie siebie od lęków, rozumienie tego jako zachowanie, które możemy zakręcić, tak aby bez naszej kontroli nie wydostało się poza naczynie.

Oprócz tego warto zwrócić uwagę na nasze zachowanie jako rodziców/opiekunów. Czasem nieświadomie możemy wzmacniać u dziecka zaburzenia lękowe. Dzieci uczą się poprzez modelowanie, czyli obserwując swoje autorytety, a następnie ich naśladując. Jeśli rodzic/opiekun prezentuje zachowania lękowe, dziecko uczy się takich strategii działania w trudnych sytuacjach. Kolejnym przykładem może być nadmierna ostrożność w komunikatach przekazywanych dziecku, np. “Uważaj!” “Bądź ostrożny”. Rodzice lub opiekunowie nie powinni opowiadać dziecku o fikcyjnych konsekwencjach jego działań, aby zmotywować je do nich. Unikajmy więc manipulacyjnych zdań typu: “Jeśli nie umyjesz zębów, to ci wypadną”. Pamiętajmy też, aby nie okłamywać dzieci. Starajmy się unikać nieprawdziwych stwierdzeń, np. “u dentysty nie będzie cię nic bolało, nie ma się co bać”.

Wszyscy, i młodzi, i dorośli, powinniśmy wiedzieć, że możemy prosić o pomoc, jeśli obserwujemy, że lęki są bardzo intensywne lub trwają długo. Warto skonsultować się wtedy z takim specjalistą jak psycholog. Profesjonalista może pomóc zidentyfikować przyczyny lęków i dostosować odpowiednie strategie terapeutyczne.

Pamiętajmy, że każde dziecko jest inne i podejście do oswajania lęków powinno być dostosowane do jego indywidualnych potrzeb. Dzięki odpowiedniemu wsparciu dzieci mogą pokonać swoje lęki i rozwijać się w prawidłowy, zdrowy sposób.